DE SPELREGELS VAN DE DEMOCRATIE - 4E HERZIENE EDITIE

Kiesstelsels en politieke systemen in Europa

door Stefaan Fiers & Steven Van Hecke

Wanneer we in het kieshokje onze stem uitbrengen, staan we er wellicht niet bij stil dat de wijze waarop we stemmen niet alleen de verhoudingen tussen de partijen in het parlement vastleggen voor de komende tijd, maar ook invloed heeft op de hele werking van onze democratie.

In België en Nederland hebben we veel partijen in onze parlementen, en bijgevolg ook veel partijen in de regeringen. In andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk is dat niet het geval. Daar zijn er minder partijen in het parlement – althans minder partijen die er écht toe doen – en doorgaans maar één partij in de regering. In Scandinavische landen, tenslotte, zijn minderheidsregeringen eerder de regel dan de uitzondering. En toch noemen we al deze landen ‘democratieën’, ook al zijn de spelregels van die democratieën totaal verschillend.

Aan de basis ervan liggen de kieswetten en de gehanteerde kiesstelsels. Zij bepalen hoeveel zetels er te verdelen zijn, hoeveel kiesdistricten er zijn, hoeveel vrouwen en hoeveel mannen er op de lijsten moeten staan, of je een voorkeurstem mag uitbrengen op de kandidaat van jouw keuze, of niet.

De keuze van het kiesstelsel is niet zo onschuldig als het op het eerste gezicht lijkt. Die keuze heeft namelijk heel wat gevolgen: voor het aantal partijen dat zetels in de wacht kan slepen, voor het aantal zetels per partij, voor de stevigheid van de (coalitie)regering en dus voor de positie van de eerste minister, voor de aan- of liever afwezigheid van vrouwelijke politici en gekozenen van allochtone afkomst, voor het profiel van de gekozen politieke elite in het algemeen, en voor de aanleiding tot het presidentieel campagnevoeren.

Aan de hand van de meest recente verkiezingsuitslagen, gaan we in dit boek dieper in op de mechanismes en de effecten van de meest courante kiesstelsels in Europa.

Details

DE SPELREGELS VAN DE DEMOCRATIE - 4E HERZIENE EDITIE

Over de auteur(s)

Stefaan Fiers (°1971) is als politiek analist actief in de privésector, en is tevens deeltijds hoofddocent aan de Faculteit Sociale wetenschappen van de KU Leuven waar hij Vergelijkende Politiek doceert. Zijn onderzoek focuste op het profiel en de carrières van de Belgische politieke elite. Hij is o.m. auteur van Partijvoorzitters in België, of ‘Le Parti, c’est moi?’ (Leuven 1998) en Vijftig jaar volksvertegenwoordiging (1946-1995) (Brussel, 2000) en co-editor van Wie zetelt? De verkozen politieke elite in Vlaanderen doorgelicht (Leuven, 2006).

Steven Van Hecke (°1974) is hoofddocent aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van de KU Leuven. Aan de KU Leuven Kulak doceert hij Vergelijkende Politiek. Zijn onderzoek richt zich op politieke partijen en Europese integratie. Hij is o.a. co-editor van Christian Democratic Parties in Europe since the End of the Cold War (Leuven, 2004) en Readjusting the Council Presidency: Belgian Leadership in the EU (Brussel, 2011).